Met de komst van de Omgevingswet in 2021 wordt gezondheid een integraal onderdeel van de afweging in de visie- en planvorming. Hierdoor is het mogelijk om de gezonde leefomgeving stevig te verankeren in het ruimtelijk beleid. Een gezonde leefomgeving nodigt uit tot gezond gedrag en heeft zo min mogelijk negatieve invloed op de gezondheid.
Een gezonde leefomgeving
De omgeving waarin mensen wonen, werken en recreëren, heeft invloed op hun gezondheid. "Een gezonde leefomgeving is een omgeving die men als prettig ervaart, die uitnodigt tot gezond gedrag en waar de druk op gezondheid zo laag mogelijk is." De leefomgeving bevat zowel fysieke als sociale aspecten. Daarnaast spelen milieufactoren een belangrijke rol, zoals geluidshinder en luchtverontreiniging. De GGD heeft in de regio Noord- en Oost-Gelderland onderzoek gedaan naar de gezonde leefomgeving.
Meekoppelkansen
U kunt als gemeente op verschillende manieren een gezonde leefomgeving behouden en creëren. Bijvoorbeeld door Gezondheidsbeleid en beleid op andere domeinen zo vorm te geven, dat de uitvoering van het beleid positieve effecten op gezondheid heeft. Dit soort beleid biedt dan 'meekoppelkansen'.
Integraal werken
Om gezondheid te beschermen en te bevorderen is het belangrijk om integraal te werken. Op deze manier komen de gezondheidseffecten van beleid op verschillende domeinen samen in beeld.
De collega’s van het sociaal domein, volksgezondheid, sport, milieu en de omgevingsdiensten hebben veel kennis over gezondheid en de ruimtelijke aspecten hiervan. Denk bijvoorbeeld aan de inrichting van sportlocaties die toegankelijk zijn voor alle omwonenden. Of de invloed van de fysieke ruimte op zelfstandigheid van oudere bewoners.
Door integraal werken kunnen knelpunten en ‘meekoppelkansen’ in (toekomstig) beleid geïdentificeerd worden.
Samen met inwoners
Met ingang van de Omgevingswet krijgen plannen en ideeën vanuit de maatschappij en burger- en overheidsparticipatie een belangrijke positie in ruimtelijke ontwikkeling.
Door burgerparticipatie krijgen bewoners meer invloed op de inrichting van hun leefomgeving. Participatie kan bijdragen aan het gevoel van eigenaarschap, regie over eigen leven en sociaal maatschappelijke participatie. Daarmee is de gezondheid positief te beïnvloeden.
Het ruimtelijk domein kent burgerparticipatie nu vaak in de vorm van inspraakavonden of inwoners en gebruikers worden op projectbasis betrokken. Burgerparticipatie kent veel uitdagingen; bijvoorbeeld het bereiken van de juiste doelgroep en een representatieve vertegenwoordiging hiervan. De gemeente heeft in de laatste jaren veel ervaring opgedaan met burgerparticipatie in het sociaal domein. Door aansluiting te zoeken en/of te houden op het sociale domein kunnen de ambtenaren uit het ruimtelijk domein profiteren van deze ervaring.
De overheid kan haar burgers vragen om te participeren, maar dit kan ook andersom. Wanneer mensen zelf ideeën hebben, vereist dat een andere rol van de overheid. De overheid zal dan een ondersteunende rol innemen. Dit heet overheidsparticipatie.